KARANLIK INSANLAR

KARANLIK İNSANLAR 

Nasıl bir giriş yapsam diye düşündüğüm yıllarca aklımda takılı olan garip insanlardır Yezidiler... Siz değerli okuyucularımın kafasındaki algıyı açmak için böyle bir garip bir topluluğu uzun süredir araştırmaya koyuldum. Yeni şeyler öğrendim araştırmaktan vazgeçmedim. Acayip şeyler öğrenmek bir tarafa onların yüzyıllar boyu acı hayatları , çektiği sıkıntıları okumak beni baya derinden etkilemişti. Biz Yezidi hakkında yanlış bilgilerimizi ilk önce yıkmalıyız, Yezidi 10 yy. dan süregelen bir büyük bir kitleye sahip önce bunu anlayıp görüşlerine ve değerlerine saygı duymalıyız. Şu anda Işid tarafından ağır işkencelere karşı dünyanın her tarafına yayılmış durumdalar asıl topraklarından geleneklerinden , kültürlerinden , kendilerine özgü yaşantılarından çok uzaktalar bu fazlasıyla acı değil mi ? ...

Yezidi / Ezidi   günde üç kez güneşe döner, dua ederler. Her isteyen, çoluk çocuk, genç yaşlı olsun, şeyh olsun, emir olsun, herkes güneşin karşısına geçer, içinden ne geçiyorsa güneşe söyler. Dünyada 1 milyona yakın nüfusunun olduğunu kaynaklarda belirtiliyor. Ülkemizde özellikle Mardin'de Süryani , Müslümanlar , Ezidiler kardeşçe yaşamaktadır. Ezidiler kürtçe dilini kullanmaktadır . Ne yaptıkları , nasıl inandıkları tam bir sırdır. Okuma yazmayı sevmezler . Resmen '' Karanlık İnsanlar '' olarak kalmayı kendileri istemektedirler şimdi onları anlamak için en derine inelim ve tarihlerini kısa bir gözden geçirelim :)

Yezidi dinin kurucusu olarak bilinen Adiyy Bin Musafir 1070 yıllarında Lübnanda doğmuş , babası Musafir Bin İsmail soyu Emevi Halifesi Mervan el Hakim'e dayanan bir din adamıdır. Annesinin adı Yezda adını taşıyordu. Bu şahıs tarih sahnesinde iyi bir insan olarak gösteriliyor. Zaten Yezidilik Musafir öldükten sonra kurulmuştur bu bilgiyi aklımızın bir yerine yazalım. Selçuklular Bağdat'a geldikten sonra Adiyy Bin Musafir Gazaliden ders almıştır. Hatta şunu söyleyeyim Gazali kendisi hakkında övgüler yağdırmıştır. Bunlardan en meşhuru '' Eğer peygamberlik çalışmakla elde edilen bir rütbe olsaydı , Şeyh Bin Adiyy Bin Musafirden başkası bu rütbeye erişemez '' sözüdür. Abdulkadir Geylani Kadiri tarikatını kuran kişi ile Adiyy Bin Musafir ile son derece yakın arkadaşlık kurduğunu da söyleyelim. İslam dinini yaşamak konusunda samimi bir gayret gösterdi ,o dönemin insanları için elinden geleni yapmıştır. Bunun için Sincar Bölgesine bölgesinde Laleş denilen yere yerleşti. Kendisini gören insanlar onu çok sevmiş hatta rivayetlere göre gizli güçleri olduğu , mucizler yaratan bir kişi olarak biliniyor. Her gece Kuran'ı iki kez hatmettiği söyleniyordu. Ne var ki , Adiyy Bin Musafir'e gösterilen bu büyük çaplı sevgi , bağlılık Yezidiliğin doğuşunu hazırlamıştı. 1162 yılında ölmüş cenazesi Laleş'te bir türbeye gömülmüştür. İşte o türbe şu anda Yezidilerin kutsal mekanıdır. Bizim Kabemize karşılık onlar için de Laleş kutsal bir topraktır.

Yezidilik, Musevilik gibi tek ulus dinidir. Hatta tek ulusun bir boyunun dini demek daha doğru olur. Dünyada sadece Kürtler arasında var olan Yezidilik, Kürtlerin Behdinan (Kurmanç) kolunun bir bölümünün inancıdır. Üç büyük tek tanrılı dinin karması olan Yezidilikte ibadet ve ritüellerin tümü pagan kültürüne aittir. Karma bir dinin mensubu olan Yezidilerin Batılı kaynaklarda Arap, Kürt ve Asur kökenli oldukları ileri sürülmesine rağmen, gerek Osmanlı fermanlarına, gerekse yaşayan Yezidi pir ve şeyhlerinin söylediklerine göre Kürtlerin Behdinan (Kurmanç) kolundandırlar.  Yezidilerin kesinlikle Halife Yezid ile ilgisi olduğunu düşünüyorum ama kendileri bunu kesin bir dille red etmektedir. Halbuki Ezidiler tarafından kutsal bir şahıs olarak bilinen Hasan bin Adiyy Emevi halifesi Yezidi resmen onu göklere çıkarıyor onun için '' Dinsizlere karşı savaştı , onu lanetleyen  cemaatten atılacaktır '' demiştir.

Yezidiler ilk zamanlarda zararsız içine kapanık bir topluluktu , dağlarda yaşarlar ibadetlerini ederlerdi. Kökenleri kesinlikle Araplardandır. Şimdiki yaşadığımız çevrede Kürtlerden oluşmasına neden olan akım ise Moğalların yaptığı istilalardır. Kürt topraklarına çekilen Yezidiler Kürtlerle iyi ilişkiler kurmuş onları etkilemeye başarmışlardır. Bazı yazarlarımız ise Abbasilerden kaçan Emevilerden bir kaçının da Kürt topraklarına gelmesine ve oradanda Yezidilerin Kürtlerle bağlantısını açıklamaktadır. Yezidi dinin doğuşunu sizlere böyle özetlemek sizler için iyi olacağını düşünüyorum. Yezidiler Adavilerin kolundan oluştuğunu Ebu El Bereket denen bu şahıs da anlattığım Musafir soyundan gelme bilge bir insandır kendisi , Hakkari dağlık bölgesinde doğan ilk Şeyh olduğu için , Kürt Adiyy olarak da tanınıyorlar.

Yezidilerin iki kutsal kitabı var . Şunu söylemek istiyorum bu iki kitabın da Musafir ile hiçbir alakası yoktur. Bu kitaplar 14-15 yy da Şeyh Hasan tarafından yazıldığı söyleniyor , buraya dikkat edelim ama Yezidiler de yazarı yok diyorlar gerçekten tuhaf ne garip insanlar bunlar yahu ... Sizi şaşırtacak bir şey söyleyeyim El Fuvatu , El havadis el Camia adlı eserinde on binlerce Yezidinin ağır Moğal tacizlerine , saldırılarına maruz kalmasını uzunca işlemiş doğruluğu ne yazık ki kesin.

Yezidilerin dinin sembolü Tavus kuşudur. Yalnız bu sembol tavus kuşundan çok horoza benzemektedir. Onlarda horoz yemek haramdır. Kendileri güneşe doğru ibadet ederlerdi. Horoz'da güneşin doğuşunu haber ettiği için yiyenlerin öldürülmesi normal görülür. Siyah yılan gördükleri zaman asla öldürmez. Marul yemezler. Yalnız şöyle bir gerçek var çok eskiye dayanan bir din olan Sabilik den o kadar çok alıntılar var ki anlaşılıyor ki onların dininin tam bir karma din olduğunu söylemek kesinlikle yanlış olmaz. Özellikle İranlıların zulmünden kaçan Sabiler zamanla Yezidilerle yaşamış birbirlerine etkileşimi kaçınılmaz olmuştu. Yezidiler güneşe dönerek ibadetlerini yapıyor demiştim bu aslında Sabilikten gelen bir şeydi . Sabileri de bir sonraki yazımda kaleme alacağım Allahın izniyle . Bu yüzden lütfen Sabilik-Yezidilik kavramını birbirinden ayırmayınız. Bu son derece normal bir şey aslında zaman içinde birbirne yoğurulması ortaya bir farklılık katmış. Mesela Sabiler kesinlikle sakallarını kesmezler şimdi bazı Yezidilerde bu görünüyor. Sabilerde kadına aşırı değer verilir. Yezidi de aynı şekilde örnek vermek gerekirse Yezidilik de bir kadını çok önemli bir neden olmazsa ayrılamıyorsunuz sadece kadının ölmesi/kaçması durumunda Şeyhleri ona izin verdiği müddetçe. Şeyh demişken bu Yezidilerde hindulara benzer Kast sistemi mevcut. En alt tabakada çiftçi /köle tarzında en üst tabakada Şeyh/Pir denen insan grupları var . Babadan oğula geçiyor bu değişik sistemleri ama şöyle güzel bir şey var adam sırf Şeyh diye yatıp uyumuyor Şeyh denen insan da bir çiftçi kadar çalışıyor hatta yerleri temizleyip insanlara hizmet edebiliyordu. ( Sabiler çok köklü bir uygarlık demek doğru olacak Yezidileri anlamak için onlara bakılmasının şart olduğunu düşünüyorum ayrıca bakılmalı )

Sizlere Yezidilerin iki kutsal kitabı olduğundan bahsetmiştim kısa bir değinmek istiyorum. Bize göre Şeytan onlara göre Melek Tavus un yazdığı Kitabul Cilve diye inandıkları kitapları var. Bu kitapda Melek Tavus önceki gönderilen peygamber ve kitapların geçersiz olduğunu bildiriyor. Diğer bir kitap olan Kitabı Reş ( Siyah Kitap )  Yezidi mitolojisini ele alıyor. Yazarı belli değil resmen anonim olarak günümüze gelmiş. Uzmanlar tahminen 14-15 yy arasında yazılmış olması gerektiğini düşünürler. Bu kitapta '' Tanrı ilk gün, yani pazar günü , Azazil adlı meleği yarattı; işte hepsinin başkanı olan Melek Tavustur '' deniyor. Burada Azazil denen melek Sabilerden üç peygamberden biri olan Azamun/Şeytan ı çağrıştırıyor. Bu yüzden sizlere Sabiler ile Yezidileri ayrı düşünmeyin demiştim.

Yezidiler için şunu söyleyeyim günümüzde Almanya ,Rusya gibi ülkelere dağıldıkları için çoğu okumuş iyi yerlere gelmiş ama özellikle asıl bölgesinde yaşayanlar kesinlikle okuma yazma bilmezler . Hatta buna aşırı karşı dururlar insanlara okuma yazmanın tehlikeli olduğu aşılanmış bu yüzden sözlü gelenekleri çok gelişmiştir. Bunu uzmanlar yabancılardan korkmasına bağlamışlar bende onlar gibi düşünüyorum. Yezidiler Melek Tavus'a asla şeytan demezler , demeleride haramdır. Tapınaklarına yabancıları bir kısma kadar alırlar . Kutsal yerlerine asla sokmazlar. Yabancı insanlarla pek sohbet etmezler. 

Yezidilik karma bir dindir. Asur kökenli Sabiler , Kürtler ve Araplar bu dinin oluşmasını sağlayan etnik gruplardır. Dillerine Kürtçe hakim olmuş inançlarına ise Asur kökenli Sabiler hakim olmuştur. Şeyh Adiyy Araptı yandaşları onu seven ilk insanlarda çoğunlukla Arap insanlardan oluşuyordu. Yezidi insanlar Türkleri sevmezler bunun nedeni ise Osmanlının uyguladığı ağır yaptırımlar olmasıymış. Çünkü Osmanlı, Şiileri bu gruba karşı kışkırttığı bu yüzdende Yezidi insanları Osmanlıya çok dargın bir topluluk olarak kalmış bir millettir. Atatürk'e ise saygı duyduklarını gördüm . Avrupa ülkelerini de hiç sevmezler özellikle Fransızlardan nefret etmektedirler. Bunun nedeni ise kendilerini elçilik açcaklarını bildirmeleri ama Fransa böyle bir şey yapmamıştır.

Yazıma son verirken genel bir çerçevede toplamak okuyucularım için iyi olacağını düşünüyorum. Sizlere elimden geldiğinde anlatmaya çalıştım . Bir çok kaynak okudum . Bu insanlar başlığıma verdiğim ad gibi ''Karanlık İnsanlar'' olarak yaşamayı seviyorlar. Yalan söylemeyi sevmezler ama doğru cevaplarda vermiyorlar. İnançlarından bir çok saldırıya uğramış hayatlarını inançları uğruna vermişlerdir. Elimden geldiğince Eşitçilik anlayışıyla araştırmaya koyuldum. Bize göre tabi ki inançları yanlış şöyle veya böyle bizler saygı duymalıyız bırakalım istedikleri gibi inansınlar ceza veya ödülünü Allah tarafından alsınlar. Nasıl başladılar nasıl devam ediyorlar bunları elimden geldiğince açıklamaya çalıştım. Fırsat yakaladığım zaman inşAllah Laleş'e gidip onları daha yakından gözleme imkanım olacak. Sizlere yeni bir bilgi kazandırdıysam ne mutlu bana Allaha emanet olun ;)  Vesselam.